Voucher

D.    Nadelen van het instrument de voucher

Het instrument de voucher kent verschillende nadelen. Deze nadelen zijn verschillend van aard: sommige zijn juridisch, andere juist politiek, economisch of psychologisch. De belangrijkste en meest genoemde nadelen worden hier behandeld.  

Afhankelijkheid van externe organisaties 

Vouchers worden door ontvangers ingeleverd bij een externe organisatie die in ruil voor de voucher een bepaalde dienst of activiteit levert. Het succes van de voucher als financieringsinstrument is dus in belangrijke mate afhankelijk van de externe organisaties die deze diensten en activiteiten zullen gaan leveren. Op voorhand moeten duidelijke afspraken worden gemaakt met deze partijen om problemen achteraf te voorkomen. 

Versnipperd juridisch kader (voorbereidingstijd) 

Voor het financieringsinstrument de voucher bestaat geen gedetailleerd wettelijk kader. Dit betekent dat voucher-regelingen in de praktijk op zeer uiteenlopende wijze worden vormgegeven. Overheden zullen per voucherinitiatief op voorhand tijd moeten investeren in het bepalen welke vormgeving het beste aansluit bij de doelstellingen van het beleid en de betrokken stakeholders. Zie ook Juridische informatie. 

Risico op fraude

Bij de verstrekking van vouchers gaat het vaak om relatief kleine bedragen. De gemiddelde waarde van een voucher ligt tussen de € 500,- en € 10.000,-. Conform het Uniform Subsidie Kader worden vouchers, als ‘kleine subsidies’, dus vaak in een keer vastgesteld; dus zonder voorafgaande verleningsbeschikking. Daarnaast kwam eerder al ter sprake dat de verstrekking van vouchers vaak uitsluitend prestatie gebonden wordt beoordeeld. Dat komt een efficiënte uitvoering van de regeling ten goede, en kan de administratieve lasten voor de overheid beperken. Wel brengen beide factoren met zich mee dat er ten aanzien van de voucher - gezien de meer beperkte verantwoording achteraf - een verhoogd risico op fraude bestaat. Dit nadeel nijpt in het bijzonder ten aanzien van de verstrekking van vouchers, nu het in de praktijk gangbaar is dat verzilveraars meerdere vouchers in één keer verzilveren. Het bedrag - en dus het risico - per voucher is relatief beperkt, maar wanneer meerdere vouchers tegelijkertijd worden verzilverd, kan dit bedrag per verzilveraar al snel oplopen. Dit risico doet zich met name voor wanneer de verantwoordingsprocedure van de levering van de (producten of diensten van de) verzilveraars minimaal is en ook wanneer het vaststellen van de verklaringen van de aanvragers slechts minimaal geschiedt. Het verdient aanbeveling met dit risico rekening te houden wanneer de verantwoordingsprocedure wordt ingericht en de intensiteit van de monitoring van de verklaringen van de aanvragers daarop aan te passen.

Hoge transactiekosten ten opzichte van mogelijk maatschappelijk rendement

Aan het opzetten van een nieuwe voucher-regeling zijn vaak hoge (transactie)kosten verbonden. Voor een specifiek maatschappelijk doel moeten alle voordelen, nadelen en risico’s worden geinventariseerd en wanneer wordt besloten de voucher-regeling op te zetten moeten alle (eventuele) contracten op maat gemaakt worden, moeten verzilveraars worden geselecteerd (indien van toepassing), moet ruchtbaarheid aan de regeling worden gegeven, etc. Daar komt bij dat – anders dan bij een klassieke subsidieregeling – de juridische kaders vaak niet erg duidelijk zijn, waardoor gemeentes en provincies telkens opnieuw het wiel (moeten) gaan uitvinden. Het is daarom des te belangrijker dat het volume van voucher-regelingen aanzienlijk is, d.w.z. dat er in potentie vele aanvragers van de regeling gebruik kunnen maken. Op deze manier kan het maatschappelijk rendament van de voucher-regeling worden verzekerd.