Publieke prijsvraag

C.   Voordelen van het instrument publieke prijsvraag

Het instrument publieke prijsvraag heeft verschillende voordelen. Deze voordelen zijn verschillend van aard: sommige zijn politiek, andere juist economisch of juridisch. De belangrijkste voordelen worden hier toegelicht.

Ruimte voor het creatieve proces

Soms is onduidelijk hoe een maatschappelijk probleem het best kan worden opgelost. In dat geval is de overheidsorganisatie op zoek naar een oplossing die nog niet eerder is bedacht. Een publieke prijsvraag kan hier op verschillende manieren ruimte voor bieden. Zo kan een overheidsorganisatie een ideeënprijsvraag uitschrijven, die – als ware een marktonderzoek – gericht is op het verzamelen van verschillende innovatieve oplossingen. De prijs is in die gevallen meestal een geldbedrag. Bij veelbelovende inzendingen kan de overheidsorganisatie er ook voor kiezen een subsidie of opdracht te verstrekken aan de winnaar(s); noodzakelijk is dat echter niet. Dat laatste voorbehoud is aantrekkelijk voor de overheidsorganisatie, maar biedt het extra risico voor potentiële deelnemers dat zij weliswaar een prijs kunnen winnen, maar dan nog niet zeker zijn van de eventuele vervolgopdracht.

Daarnaast is het ook mogelijk een prijsvraag in meerdere fasen te organiseren. Meestal zijn dat er twee: een haalbaarheidsfase en een ontwikkelfase. In de eerste fase dienen deelnemers een idee in, dat wordt getoetst op haalbaarheid. In de tweede fase werken de hoogst geëindigde deelnemers uit de eerste fase hun idee uit tot een nader ontwerp of prototype. Een groot voordeel van zo’n getrapte procedure is dat zorgvuldiger wordt omgegaan met de inspanningen van de deelnemers én van de overheidsorganisatie. Een voorbeeld van een publieke prijsvraag waarin standaard wordt gewerkt met meerdere fasen is de Small Business Innovation Research (SBIR).

Flexibele procedure

Publieke prijsvragen zijn er dus in allerlei soorten en maten: van experimentele ideeënprijsvraag tot gefaseerde ontwikkelcompetitie. Bovendien hoeft een prijsvraagprocedure niet per se te leiden tot het verlenen van een subsidie of opdracht, bijvoorbeeld als de inzendingen tegenvallen of te duur zijn. Zo biedt de prijsvraagprocedure binnen de juridische kaders veel flexibiliteit voor de overheidsorganisatie. Tegelijkertijd kan die flexibiliteit nadelig zijn voor de deelnemers, waardoor potentieel interessante deelnemers soms besluiten af te zien van deelname aan de prijsvraag.

Transparant en effectief

Overheidsorganisaties hebben soms de neiging om niet in de openbaarheid, maar via bekende partijen en netwerken naar input te zoeken. Met een publieke prijsvraag kan juist contact worden gezocht met nieuwe partijen. Een prijsvraag is namelijk transparant: er wordt breed bekendgemaakt dat een vraagstuk speelt, en dat oplossingen welkom zijn en kunnen worden beloond. Die transparantie is niet alleen nastrevenswaardig vanuit het oogpunt van gelijke behandeling van marktdeelnemers, maar kan ook leiden tot betere resultaten. Als meer partijen op de hoogte zijn van een bepaalde vraag, kunnen betere oplossingen worden aangedragen. Bovendien kan een publieke prijsvraag de samenwerking stimuleren met bedrijven, burgers en organisaties die misschien niet eerder in beeld waren. Zo draagt transparantie ook bij aan effectiviteit. Zie hierover ook de Bestuurskundige informatie.

Maatschappelijke aandacht

De publieke prijsvraag is een uitstekend instrument om (media-)aandacht te genereren voor een maatschappelijk vraagstuk. Het instrument biedt de mogelijkheid een probleem en de aanpak van de overheidsorganisatie positief te framen: ‘Overheidsorganisatie zet zich in voor X en is op zoek naar uw ideeën!’. Dit kan politiek-bestuurlijk wenselijk zijn. Een publieke prijsvraag laat zich vaak ook goed promoten via sociale media.

De maatschappelijke aandacht voor de prijswinnaar(s) kan voor partijen een reden zijn om deel te nemen aan de prijsvraag, vanwege de aandacht en eer die een winnaar ten deel valt. Niet voor alle potentiële deelnemers is dergelijke eer en media-aandacht echter even belangrijk, hetgeen onbedoeld tot een voorselectie van deelnemers kan leiden die niet wenselijk is.