Social Impact Bond

  • Betere voorbereiding van maatschappelijke projecten
  • Risicoverlaging voor de overheid
  • Focus op meetbare resultaten
  • Beschikbaarheid van privaat geld voor maatschappelijke doelen

  • Hoge mate van complexiteit
  • Lange voorbereidingstijd
  • Relatief hoge ‘proces’ kosten
  • Mogelijkheid tot manipulatie van prestatiemeting

C.    Voordelen van een SIB

SIBs kennen verschillende voordelen. De belangrijkste zijn:

Voor iedere samenwerkende partij een ander voordeel

De partijen binnen een SIB kunnen elk voor zich een bepaald voordeel realiseren: maatschappelijke projecten worden minder riskant voor de overheid en de resultaten worden transparanter; investeerders dragen bij aan het realiseren van maatschappelijke doelen, hetgeen hen positieve exposure op kan leveren, en kunnen tegelijkertijd een financieel rendement realiseren; en uitvoerende organisaties in maatschappelijke projecten hebben financiering en werk.

Aantrekkelijk vanuit verschillende perspectieven

Verschillende partijen kunnen SIBs beschouwen en presenteren op een wijze die het beste aansluit bij hun normen en waarden. SIBs kunnen, bijvoorbeeld, worden gezien als een nieuw maatschappelijk (‘pro-social’) instrument om publieke dienstverlening te hervormen door het faciliteren van samenwerking tussen private en publieke partijen. Maar SIBs kunnen ook worden gezien als een financiële innovatie waarmee maatschappelijke meerwaarde (‘value for money’) kan worden gecreëerd dankzij betere organisatie, grotere discipline, prestatiebeloning, en monitoring door (markt)partijen.

Beschikbaarheid van privaat geld voor maatschappelijk doelen

Via SIBs kunnen overheden gebruikmaken van privaat geld voor het realiseren van maatschappelijke doelen. Daarmee komt er op korte termijn meer geld beschikbaar voor de aanpak van maatschappelijke problemen en kan er op langere termijn publiek geld worden bespaard.

Innovatief instrument voor maatschappelijke investeringen

Sociale fondsen en ook andere investeerders zijn voortdurend op zoek naar nieuwe, innovatieve instrumenten voor de inzet van hun kapitaal, waarbij inzicht in de resultaten een steeds belangrijker criterium vormt. Een SIB past daar goed bij.

Betere voorbereiding van maatschappelijke projecten

Bij een SIB is een goede voorbereiding van maatschappelijke dienstverleningsprojecten noodzakelijk. De plannen moeten goed doordacht zijn, de maatschappelijke waardepropositie (zie onder ‘Stappenplan voor een SIB’) moet robuust zijn, de doelstellingen en beoogde resultaten moeten helder zijn, de resultaten moeten meetbaar zijn en toerekenbaar  aan het SIB-project, een risicoanalyse moet zijn uitgevoerd (waarbij ook over de verdeling van de risico’s is nagedacht), en de rollen en verantwoordelijkheden van de samenwerkende partijen moeten duidelijk zijn.

Risico verlaging voor de overheid

Het risico van (deels) mislukte projecten in het kader van een SIB kan door de overheid worden afgewenteld op de investeerders. Alleen in geval van ‘succes’ betaalt de overheid namelijk de kosten voor een project.

Focus op (meetbare) resultaten

De focus op resultaten als essentieel onderdeel van een SIB leidt tot een effectievere/efficiëntere uitgave van publiek geld. Dat is een voordeel in vergelijking met veel overheidsbeleid, zeker ook die in het sociaal domein, waarvan lang niet altijd duidelijk is wat het oplevert. Slechts een beperkt aantal overheidsinstanties doet normaliter systematisch onderzoek naar de maatschappelijke effecten van met overheidsgeld gefinancierde projecten, en zelfs als dat soort onderzoek wordt gedaan dan gebeurt er in de praktijk relatief weinig met de bevindingen (zie ook het Algemene Rekenkamer onderzoek naar het leren van subsidie-evaluaties).

Grotere kans op succes door onafhankelijke resultaatmeting

Voor het meten van de resultaten van een SIB kan een onafhankelijke beoordelaar worden ingeschakeld. Onafhankelijke resultaatmeting verhoogt de kans op daadwerkelijke veranderingen/verbeteringen als niet alleen duidelijk wordt wat werkt (en wat niet) maar ook waarom, en op basis daarvan aanpassingen kunnen worden gedaan.

Leereffecten voor betrokken partijen

In de praktijk kan er sprake zijn van leereffecten voor de samenwerkende partijen bij het opzetten en uitvoeren van SIBs, ook (of juist) als een project (deels) mislukt is. Lessen kunnen van uiteenlopende aard zijn, bijvoorbeeld met betrekking tot het inzetten van nieuwe instrumenten door de uitvoerders, het op innovatieve wijze meten van maatschappelijke resultaten, en het organiseren van andere manieren van samenwerking tussen de verschillende partijen.

Mogelijkheid om gezamenlijk projecten te initiëren

SIBs hebben de vorm van een netwerkorganisatie. Daarbij moeten verschillende partijen gezamenlijk het project voorbereiden, uitvoeren en evalueren. Dat is ook gewenst vanwege de grote complexiteit van de meeste maatschappelijke problemen. Een SIB als organisatievorm dwingt partijen dus om nauw samen te werken en biedt daarvoor een nieuw ‘kader’.