Aanbestedingskader

E.    Mogelijkheden voor inschrijvers bij schendingen van het aanbestedingsrecht: rechtsbescherming

Als een marktpartij van mening is dat een aanbestedende dienst de aanbestedingsregels niet goed heeft nageleefd dan kan deze partij een klacht indienen bij de desbetreffende aanbestedende dienst dienst. Ook kan er een klacht worden ingediend bij de Commissie van Aanbestedingsexperts, een kort geding of bodemprocedure worden gestart bij de rechter. Daarnaast kan deze rechter vragen stellen aan het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJEU) en kan er een klacht worden ingediend bij de Europese Commissie. 

Een klacht bij de Commissie van Aanbestedingsexperts

De Commissie van Aanbestedingsexperts is een onafhankelijke commissie die een bemiddelende rol kan spelen wanneer een partij een klacht indient met betrekking tot een aanbesteding. Een partij kan zowel een belanghebbend burgerinitiatief zijn als een gemeente. De klacht wordt pas in behandeling genomen als het initiatief vooraf al een klacht heeft ingediend bij de gemeente. Als de gemeente geen klachtenmeldpunt heeft of niet binnen redelijke tijd heeft gereageerd op de klacht, dan kan de klacht ook direct aan deze Commissie worden voorgelegd. Dit leidt tot een advies dat zwaarwegend is, maar niet bindend is voor de gemeente of voor een rechter. Zij kunnen, maar moeten zich er dus niet aan te houden. De rechter kan het advies wel meenemen in zijn beoordeling. 

Een kort geding of bodemprocedure bij de Nederlandse rechter

Het is ook mogelijk om een juridische procedure bij de Nederlandse civiele rechter te starten en in uitzonderlijke gevallen bij de bestuursrechter, zoals bij openbaar vervoer concessies. Er kan een kort geding worden aangespannen bij de voorzieningenrechter. Een kort geding is een versnelde procedure waarbij het initiatief een spoedeisend belang moet aantonen, zoals het verkrijgen van de overheidsopdracht als deze al gegund is aan een andere partij. De voorzieningenrechter kan (voorlopige) voorzieningen treffen, zoals het staken van de aanbestedingsprocedure of een her-aanbesteding bevelen. Ook kan er (eventueel tegelijkertijd met een kort geding) een bodemprocedure bij de rechter worden gestart. Dit is geen spoedprocedure, waardoor de beslissingen van de rechter niet voorlopig zijn tenzij anders wordt besloten in hoger beroep. Bij de bodemrechter kan bijvoorbeeld vernietiging van een overeenkomst tussen een aanbestedende dienst en de gecontracteerde partij en schadevergoeding eisen. Tegen de uitspraak van de voorzieningenrechter en/of bodemrechter kan hoger beroep worden ingesteld bij een Gerechtshof Tegen deze uitspraken staat slechts in een beperkt aantal gevallen hoger beroep open (art. 4.15 Aanbestedingswet 2012; Hoge Raad, 16-11-2016, ECLI:NL:HR:2016:2638). Tot slot kan tegen de uitspraak van het Gerechtshof kan in cassatie worden gegaan bij de Hoge Raad. 

Prejudiciële- en de inbreukprocedure bij het Hof van Justitie van de Europese Unie

Ook mag, of moet hij in bepaalde gevallen, de Nederlandse rechter een vraag stellen over de interpretatie van het Europees aanbestedingsrecht een prejudiciële vraag stellen aan het Hof van Justitie van de Europese Unie. Op basis van het antwoord van dit Hof doet de Nederlandse rechter vervolgens een uitspraak in het geschil. Tot slot heeft een ondernemer de mogelijkheid om een klacht bij de Europese Commissie in te dienen over de wijze waarop de aanbestedende dienst opdrachten aanbesteedt. De Commissie is niet verplicht om een klacht in behandeling te nemen. Mocht de Commissie dit wel doen, dan kan deze vaststellen dat Nederland de Europese aanbestedingsregels niet goed naleeft. Dit kan leiden tot een inbreukprocedure tegen Nederland bij het Hof van Justitie.