Matchfunding

F.    Stappenplan voor het gebruiken van het instrument matchfunding

Er moeten verschillende stappen worden genomen wil het instrument matchfunding ingezet kunnen worden. Deze stappen zijn hieronder in grote lijnen weergegeven.

1. Onderzoek of matchfunding het juiste instrument is

Het is belangrijk dat matchfunding een passend instrument is voor de beleidsdoelstellingen die worden nagestreefd. Om erachter te komen of matchfunding het juiste financieringsinstrument is kan informatie worden bekeken over wanneer het instrument matchfunding gebruikt wordt, de voordelen van het instrument matchfunding, de nadelen van het instrument matchfunding, en de risico’s van het instrument matchfunding. Het is raadzaam ook andere instrumenten te bekijken zodat een goede afweging kan worden gemaakt.

2. Kies een uitvoeringsconstructie

Vervolgens dient de uitvoering van de matchfunding te worden doordacht. Stekt de overheidsorganisatie de selectiecriteria op om in aanmerking te komen voor matchfunding? Wat zijn die selectiecriteria? Beoordeelt de overheidsorganisatie in hoeverre een initiatiefnemer voor matchfunding in aanmerking komt? Op welke manier wordt de matchfunding uit de publieke middelen vastgesteld (bijv. als een percentage van de bijdragen die door derden beschikbaar zijn gesteld, al dan niet met een bepaald maximumbedrag). In welke vorm wordt de matchfunding overgedragen? Hoe dient de initiatiefnemer verantwoording af te leggen en wanneer? Wat zijn de consequenties als het project niet (helemaal) wordt uitgevoerd zoals de bedoeling was?

Het is mogelijk om bij het vaststellen van de selectiecriteria en de beoordeling of initiatiefnemers daarvoor in aanmerking komen, crowdfundingsplatforms in te schakelen. Een crowdfundingsplatform fungeert in dat geval als tussenpersoon tussen de overheidsorganisatie en de intiatiefnemers. Dit heeft als voordeel dat zij ervaring hebben met (matchfunding van) crowdfunding en de praktische organisatie daarvan. De inschakeling van een crowdfundingsplatform is natuurlijk geen verplichting.

Er wordt niet gekozen voor een tussenpersoon

I. De overheidsorganisatie verstrekt het budget rechtstreeks aan de initatiefnemer (categorie A)

Wanneer er geen crowdfundingsplatform als tussenpersoon wordt ingeschakeld stelt de overheidsorganisatie zelf de regels op en bepaalt of en wanneer de initiatiefnemer het geld ontvangt. De overheidsorganisatie keert dit geldbedrag zelf uit aan de initiatiefnemer. Een voorbeeld hiervan is het initiatievenfonds in de gemeente Utrecht. De overheidsorganisatie kan ervoor kiezen zelf een initiatievenfonds op te richten en de eigen website toegankelijk te maken voor geïnteresseerden. Vaak wordt dan met een subsidieregeling gewerkt. Op de website van de overheidsorganisatie kan in dat geval alle gewenste informatie over de eventuele bijdrage worden neergezet (de voorwaarden, welk bedrag, etc.). De overheidsorganisatie kan, wanneer een initiatiefnemer aan de gewenste voorwaarden voldoet, een beschikking sturen en rechtstreeks aan de initiatiefnemer het geld uitkeren (vaak in de juridische vorm van een subsidie). In dat geval is het raadzaam veel aandacht te besteden aan de bekendmaking van deze mogelijkheden. De burger verwacht dergelijke crowdfundingsmogelijkheden wellicht (nog) niet op websites van overheden. 

Bij categorie A wordt de matchfunding rechtstreeks door een bestuursorgaan aan de initiatiefnemers vertrekt, als deze de vorm van subsidie heeft, dan gelden de subsidieregels van de Algemene wet bestuursrecht en eventueel de bijzondere subsidieregeling die voor de matchfunding kan zijn opgesteld.

Er wordt wel gekozen voor een tussenpersoon

In veel gevallen wordt gebruik gemaakt van een tussenpersoon in de vorm van een crowdfundingsplatform. Door in zee te gaan met een crowdfundingsplatform kan gebruik worden gemaakt van het netwerk, de ervaring en de(praktische) knowhow van dat platform. Het is wel zaak zorgvuldig voor een crowdfundingsplatform te kiezen. Ook een platform dient aan bepaalde eisen te voldoen. Klik hier voor meer uitleg over het inschakelen van een crowdfundingplatform als tussenpersoon.

Vervolgens kan worden gekozen voor een bepaalde invulling van de samenwerking tussen de overheidsorganisaties en het crowdfundingsplatform. De volgende vragen zouden daarbij kunnen worden gesteld:

• Wie stelt de selectiecriteria op om in aanmerking te komen voor een bijdrage?
• Wat zijn die selectiecriteria?
• Hoeveel beslissingsruimte heeft het crowdfundingplatform? Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan de vrijheid die het crowdfundingsplatform heeft met betrekking tot de voorwaarden voor het krijgen van een bijdrage, of de vraag of het platform zelf de projecten mag selecteren die een bijdrage zullen ontvangen.
• Op welke manier wil de overheidsorganisatie een matchfunding verstrekken?
•  Wanneer een minimaal percentage van het doelbedrag bijeen is gehaald door de initiatiefnemers op een crowdfundingsplatform kan door de initiatiefnemer een publieke bijdrage – veelal in de vorm van een Awb-subsidie – worden verkregen; 
•  De overheidsorganisatie stelt een incidentele subsidie beschikbaar aan een online crowdfundingsplatform en draagt aan hen de regie over;
•  Het inzetten van een verdubbelaar bij een bepaald bedrag? Enz.
• Wie beheert het matchfundingsbudget en wie keert bijdragen aan de initiatiefnemers uit?
• Hoe dient de initiatiefnemer verantwoording af te leggen en wat zijn de consequenties als het project niet (helemaal) wordt uitgevoerd zoals de bedoeling was?

Dit zijn allemaal vragen die met een tussenpersoon kunnen worden besproken.

Indien is gekozen voor het gebruik van een tussenpersoon, dan zijn er twee opties over de rol van deze tussenpersoon. 

II. Crowdfundingsplatform verdeelt het budget in naam van de overheid (categorie B)

Het crowdfundingsplatform communiceert over de mogelijkheid van matchfunding en begeleidt eventueel de initiatiefnemer. Het moet zich hierbij bewegen binnen de ruimte die de aanwijzingen en regels van de overheidsorganisatie overlaten. Mocht de initiatiefnemer succesvol aanspraak maken op matchfunding, blijft het wel de overheidsorganisatie die het geld naar hem overmaakt. De rol van het crowdfundingsplatform is die van een intermediair.

III. Crowdfundingsplatform verdeelt het budget – in eigen naam (categorie C)

Het platform communiceert over de mogelijkheid van matchfunding en begeleidt eventueel de initiatiefnemer. Mocht de initiatiefnemer succesvol aanspraak maken op matchfunding, maakt het crowdfundingsplatform het geld naar hem over. Dit geld heeft de overheidsorganisatie eerder ter beschikking gesteld. Aan de hand van de beslissingsruimte die het crowdfundingsplatform wordt gegeven, kan het crowdfundingsplatform het budget naar eigen inzicht verdelen, of dient het zich daarbij te houden aan randvoorwaarden gesteld door de overheidsorganisatie.

Er zijn dus verschillende mogelijkheden bij het subsidiëren van een tussenpersoon en/of initiatiefnemer, die grofweg als volgt kunnen worden ingedeeld:

• Interne matchfunding: de overheidsorganisatie zet op de eigen websites een platform op, communiceert daarover zelf en voert zelf de nodige acties uit; (Categorie A)
• Mandaat: er wordt door de overheidsorganisatie een regeling opgesteld die de tussenpersoon in mandaat voor de overheidsorganisatie uitvoert. Op deze wijze heeft de overheidsorganisatie veel inspraak en kan zij zelf de voorwaarden opstellen, zonder dat veel technische en praktische knowhow in huis hoeft te zijn; (Categorie B)
• Doorsubsidiëren: er wordt een subsidie verstrekt aan de tussenpersoon die geheel of gedeeltelijk kan worden vrijgelaten in de uitvoering. De tussenpersoon kan dan zelf het matchfundingsbudget uitkeren aan. De (actieve) rol van de overheidsorganisatie in het crowdfundingsproces kan hierdoor beperkt blijven; (Categorie C)
• Eventueel kan het opzetten en uitvoeren van een crowdfundingsacties ook als opdracht in de markt worden uitgezet, daarvan zijn weinig praktijkvoorbeelden.

3.     Maak eventueel een subsidieregeling

In de praktijk komt het zowel voor dat matchfunding de vorm krijgt van een incidentele subsidie, als dat subsidie op basis van een regeling wordt verstrekt. Veel van de bovenstaande keuzes kunnen worden vastgelegd in een subsidieregeling. Bovendien bevordert een regeling de transparantie van het verstrekken van matchfundingsgelden. Klik hier voor meer informatie.

Wanneer een subsidieregeling wordt vastgesteld waarin is opgenomen hoe en onder welke voorwaarden subsidie kan worden verkregen als co-financiering bij crowdfunding voor maatschappelijke initiatieven, kan deze regeling door de overheidsorganisatie zelf worden uitgevoerd. Wat ook voorkomt is dat de uitvoering wordt gemandateerd aan een crowdfundingsplatform, dit is bij categorie B het geval.

Ook kan een crowdfundingsplatform zelf als subsidie-ontvanger fungeren. De subsidie wordt in dat geval aan het platform verstrekt zodat het hiermee co-financiering van crowdfunding kan vormgeven. Dat laatste is dan de gesubsidieerde activiteit. Vaak wordt het platform in dat geval gefinancierd in de vorm van een incidentele subsidie.

4.     Checklist

Er zijn verschillende kaders relevant wanneer een overheidsinstelling aan de slag gaat met matchfunding. Deze zijn grofweg onder te verdelen in inhoudelijke, financiële en organisatorische kaders.

Inhoudelijke kaders

Initatiefnemers moeten kunnen nagaan of zij voor financiering in aanmerking kunnen komen.

• Wie komt in aanmerking voor matchfunding? De overheidsorganisatie dient (bij meer dan incidenteel gebruik van matchfunding) vast te stellen voor wie het instrument wordt open gesteld. Aan welke voorwaarden dienen initiatiefnemers te voldoen?
• Voor welke projecten kan matchfunding worden aangevraagd?
• Wanneer wordt gebruik gemaakt van matchfunding? Wordt er voor een bepaalde doelstelling een bedrag opengesteld of is dit tijdsgebonden / voor een bepaalde periode?

Organisatorische kaders

• Hoe wil de overheidsorganisatie een bijdrage leveren?
• Wel of geen tussenpersoon inschakelen?
• Hoe wordt de rechtsbescherming geregeld? Zie hiervoor het stuk over de juridische informatie.
• Informatievoorziening en verantwoording:
  • Aan wie moet informatie worden verstrekt c.q. verantwoording worden afgelegd? Is het crowdfundingsplatform het centrale aanspreekpunt of de overheidsorganisatie?
  • Frequentie: Hoe vaak moet informatie worden overgelegd en verantwoording worden afgelegd?
• Wijze: Hoe dient de initiatiefnemer aan te tonen dat het doelbedrag daadwerkelijk is gebruikt voor het beoogde doel?