Publieke prijsvraag

D.    Nadelen van het instrument publieke prijsvraag

Het instrument publieke prijsvraag kent ook nadelen. Deze nadelen zijn verschillend van aard: sommige zijn politiek, andere juist economisch of juridisch. De belangrijkste nadelen worden hier toegelicht.

Geen garantie op succes

Hoewel bij een publieke prijsvraag de inzendingen uiteraard op inhoud worden beoordeeld en geselecteerd, is het lastig om als overheidsorganisatie directe invloed uit te oefenen op de inhoud van de inzendingen. Het idee van een prijsvraag is immers juist aan de burger of aan de markt te vragen om met oplossingen te komen voor een maatschappelijk vraagstuk. Met het oog op de gelijke behandeling van deelnemers is het bovendien vaak niet toegestaan om tussentijds aanwijzingen te geven, ook niet wanneer dat de kansen op het oplossen van het maatschappelijk vraagstuk zou vergroten. Het instrument publieke prijsvraag biedt dus geen garantie op succes: de resultaten kunnen tegenvallen. Tegelijkertijd is de overheidsorganisatie niet verplicht de winnaar(s) een subsidie of opdracht te verlenen. De schade voor de overheidsorganisatie blijft in dat geval beperkt tot de (geld)prijs. Dit beperkte risico lijkt een voordeel voor de overheidsorganisatie, maar kan er ook toe leiden dat potentiële deelnemers niet meedoen aan de prijsvraag, omdat zij niet het risico willen lopen dat een subsidie of opdracht uitblijft. De potentiële baten staan dan niet in verhouding tot de kosten van deelname aan de prijsvraag. Dat potentiële deelnemers afzien van deelname aan de prijsvraag, kan juist nadelig zijn voor de overheidsorganisatie. Zie hierover ook de juridische informatie.

Selecteren winnaar is lastig

Een belangrijk onderdeel van een prijsvraag is het selecteren van een winnaar, maar dat kan knap lastig zijn. Overheidsorganisaties hopen met een prijsvraag namelijk vaak op uiteenlopende, creatieve inzendingen. Die ruimte voor het creatieve proces is een voordeel, maar het is ook moeilijk om een rangorde vast te stellen van projectvoorstellen die verschillen in grootte, discipline en ambities. Daarnaast kunnen sommige projecten moeilijk objectief worden beoordeeld, bijvoorbeeld als het gaat om het ontwerp voor een kunstwerk. Denk vooraf dus goed na over de selectiecriteria en de expertise die de jury nodig heeft. Zie hierover ook de juridische informatie en het stappenplan voor het gebruik van het instrument publieke prijsvraag.

Versnipperd juridisch kader

Er is niet één duidelijke set regels voor publieke prijsvragen voorhanden. Het recht dat van toepassing is op de publieke prijsvraag, hangt namelijk af van het juridische karakter van de prijsvraag. Het kan in het algemeen gaan om een subsidieprijsvraag en een aanbestedingsprijsvraag, waarbinnen verschillende soorten subsidie- en aanbestedingsprocedures mogelijk zijn. Zie hierover ook de juridische informatie. Daarbij zijn hulpmiddelen uit de praktijk beschikbaar, zoals KOMPAS light Prijsvragen en ondersteuning van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland voor SBIR-competities. 

Een mogelijk grote inspanning met een beperkt rendement

Niet zelden zijn de benodigde inspanningen van de deelnemers nogal groot in vergelijking met de (bescheiden) geldprijs en/of eer en publiciteit voor de prijswinnaar(s). Dit geldt temeer als de overheidsorganisatie een gebruiksrecht op het winnende idee opeist. Een gebrek aan balans tussen de kosten en baten van deelname aan een prijsvraag kan ertoe leiden dat potentieel interessante kandidaten zich niet als deelnemer zullen aanmelden. Zij vinden het risico en het potentiële rendement te laag en/of de eer en publiciteit onvoldoende. Dat is nadelig voor de betreffende overheidsorganisatie, omdat daarmee de kwaliteit en diversiteit van de inzendingen afnemen.