Social Impact Bond

D.    Nadelen van een SIB

Een SIB kent ook nadelen. De belangrijkste zijn:

Hoge mate van complexiteit

Er is sprake van een vrij hoge mate van complexiteit bij het opzetten van een SIB, als gevolg van het aantal betrokken partijen, hun uiteenlopende belangen en perspectieven, en de risico’s waarvan sprake is (zie onder ‘Risico’s van een SIB’). Denk, bijvoorbeeld, aan het gezamenlijk komen tot een goed onderbouwde maatschappelijke waardepropositie (zie onder ‘Stappenplan voor een SIB’), het vormgeven van de onderlinge contractuele relaties, en het vaststellen van betrouwbare en zo min mogelijk manipuleerbare maatstaven.

Lange voorbereidingstijd

Een groot gedeelte van de investering in een SIB moet worden gedaan tijdens de voorbereiding van het project. De verschillende vormen van complexiteit die hierboven zijn genoemd, betekenen doorgaans een lange voorbereidingstijd. Het opzetten van een SIB duurt al gauw één tot anderhalf of soms twee jaar. 

Lastig referentiekader

Idealiter wordt een controlegroep of -project opgezet, om te kunnen vaststellen of effecten daadwerkelijk kunnen worden toegerekend aan een in het kader van de SIB ontwikkeld en uitgevoerd project. In de praktijk is dat niet altijd eenvoudig, en soms helemaal niet mogelijk. 

Relatief hoge ‘proces’ kosten

Het voorbereiden van een SIB vergt een aanzienlijke tijdsbesteding van alle betrokken partijen en kost daarmee geld. Daarbij komen nog eens de kosten voor het vastleggen van de afspraken en de grondige en voortdurende monitoring en evaluatie door een beoordelende partij. Wanneer een intermediair wordt ingeschakeld moeten ook die kosten worden gedragen. Deze proceskosten staan niet altijd in verhouding tot de opbrengsten van een SIB.

Beperkte participatie van de doelgroep

Omdat veel tijd uitgaat naar het bij elkaar brengen van opdrachtgever, investeerder(s) en uitvoerder(s), is een potentiële valkuil dat de doelgroep zelf onvoldoende wordt betrokken, dat een project daardoor onvoldoende aansluit bij de behoeften, en dat dit ten koste gaat van het maatschappelijke resultaat. 

Moeilijke meetbaarheid

SIB-projecten kunnen veel verschillende soorten gewenste resultaten (‘social outcomes’) hebben die niet altijd contractueel goed kunnen worden vastgelegd en/of meetbaar zijn. Alhoewel vooruitgang wordt geboekt wat betreft het meten van maatschappelijke resultaten (‘return on social investment’), zal er altijd sprake blijven van meetproblemen. Er is immers sprake van een afruil tussen meetbaarheid enerzijds en relevantie anderzijds: wat gemakkelijk meetbaar is, is vaak niet of slechts beperkt relevant in het licht van een beoogd maatschappelijk doel; en wat moeilijk meetbaar is, is vaak wel relevant.